مس و خاتم (صنایع دستی خاتم کاری روی مس)

صنایع دستی ایران همواره از دیرباز تا کنون توسط هنرمندان تولید می شده است. برخی از این صنایع دستی در طی زمان به دست فراموشی سپرده شده اما برخی از آنها همچنان در شهرهای مختلف ایران تولید می‌شود.

خاتم کاری چیست؟

یکی از هنرهای با ارزش شرق خاتم کاری یا خاتم سازی نام دارد. دقیقا مشخص نیست خاتم کاری در ابتدا در چه جایی ظهور پیدا کرده است اما امروزه این هنر بیشتر در ایران تولید می شود. از دیگر کشورهایی که خاتم کاری در آن وجود دارد می توان کشورهای سوریه، هندوستان، عراق و فلسطین را نام برد. اما این هنر در ایران با ظرافت بیشتری نسبت به سایر کشورها تولید می شود. هنر خاتم سازی از ۲۰۰ سال قبل تا به امروز بدون تغییرات زیاد همواره تولید می‌شود و نمونه های قدیمی با نمونه های امروزی تفاوت چندانی ندارند.

در موزه‌های مختلف جهان انواع خاتم های مرغوب که توسط ایرانیان تولید شده است وجود دارد. برای مثال می توان تخته شطرنج خاتم کاری شده ای که در شهر آتن نگهداری می شود را نام برد. این نمونه خاتم که جزء مرغوب ترین خاتم کاری ها می باشد مربوط به عصر صفوی است.

مواد اولیه خاتم اکثراً چسب و چوب می باشد. در خاتم سازی از چوب های مختلفی مانند استخوان برنج و گاهی طلا و نقره استفاده می کنند.

مراحل ساخت خاتم کاری

برای ساخت خاتم کاری ابتدا چوب ف و یا استخوان را به صورت مثلث هایی برش می دهند. سپس آنها را طوری در کنار هم می چینند که دارای اشکال منظم بشود. به طور کلی بیشتر خاتم ها از نقش های هندسی تشکیل شده اند.

در مرحله بعدی این برش ها را به وسیله سریشم بر روی ورقه نازکی از چوب می چسبانند. سپس ورقه تولید شده را بر روی اشیای مختلف مانند جعبه، قاب، میز و غیره قرار می دهند. در خاتم هایی که قیمت آن ها بالا است برای قسمتهای فی خاتم از طلا یا نقره استفاده می شود. همچنین به جای استفاده از استخوان در ساخت آن ها عاج فیل به کار می رود.